OK van de toekomst - workshop

Niemand ligt voor zijn plezier op de operatiekamer. Toch is het OK-complex een fascinerende plek: daar gebeurt het, daar wordt gesneden en geopereerd. De komende jaren zullen operatiekamers aan heel andere eisen moeten gaan voldoen. Robotica, geavanceerde chirurgie en een andere kijk op de zorg hebben groot effect. Deze opgave komt op een moment dat veel ziekenhuizen aan de vooravond staan van een grondige vernieuwing van hun OK-complex. De workshop OK van de toekomst grijpt dit moment aan om met een frisse blik na te denken over de ontwikkeling, de potentie en de vormgeving van de OK. Hoe kan het anders, hoe kan het beter, hoe kan het schoner, mooier en prettiger? Kortom, hoe ziet de operatiekamer van de toekomst eruit?

De workshop besloeg twee weken: van 27 september tot 8 oktober. De eerste week was de onderzoeksweek. In deze week werden de ontwerpopgaven uitgereikt en leerde men de operatiekamer van binnen en van buiten kennen. Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen, kregen de deelnemers rondleidingen en legden zij werkbezoeken af. Ook voerden zij talloze gesprekken met deskundigen en waren diverse lezingen georganiseerd. In de tweede week werkte men met de teamleden aan een opgave. Ieder team had een eigen opdracht. De teams waren divers van samenstelling: naast ontwerpers zaten er ook chirurgen, anesthesisten en andere OK-professionals in je team.

Voor de workshop waren zes opgaven geformuleerd. In de eerste opgave stond de decentrale OK centraal en ontwierp men een operatiekamer in het veld. De tweede opgave concentreerte zich op de OK als het hart van het ziekenhuis. Bij de derde opgave stond het ontwerp van een optimaal flexibele OK centraal. Binnen de vierde opgave werden de deelnemers uitgedaagd een zeer patiëntvriendelijke en schone OK te ontwerpen. Bij de vijfde opgave stond de gang naar de OK centraal. Tot slot inspireerte de zesde opgave tot het doordenken van intelligente strategieën tijdens de update en renovatie van een OK complex. Het doel was het komen tot innovatieve en uitdagende plannen die het OK-complex een stap verder kunnen brengen. Bovendien werd ingezet op een goede, stimulerende samenwerking tussen ontwerpers en zorgprofessionals zodat nu en in de toekomst betere ontwerpen en dus ook betere OK’s kunnen ontstaan.

De workshop vond plaats in Groningen. Het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) trad op als gastheer. Daarnaast werden er werkbezoeken gebracht aan ziekenhuizen in de regio en in Amsterdam en Utrecht. Tijdens de ontwerpweek konden de teams aan het werk op een van de architectenbureaus in de stad Groningen. De bureaus leveren ook de mentor. De volgende bureaus deden mee: zofa, pvanb architecten, SKETS architectuurstudio, StudioBundel, Bureau Ritsema en MD Landschapsarchitecten, Tjeerd Veenhoven en Hennie Smit & Petra te Morsche.

De workshop was een initiatief van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en werd georganiseerd samen met Complod, architectuurcentrum Platform GRAS en het TNO Centrum Zorg en Bouw. De workshop werd mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds voor Architectuur.

Op 24 juni 2011 werden de resultaten van de workshop gepresenteerd. Met korte pitches, de presentatie van het manifest OK van de Toekomst en een forumgesprek is de thematiek verder uitgediept. Het gesprek stond onder leiding van Marcel Tankink, directeur van KAW architecten en adviseurs. Het forum bestond onder meer uit architect en Rijksadviseur prof. ir. Ton Venhoeven (architect Venhoeven CS en Rijksadviseur voor de Infrastructuur), drs. Gerrit Horstmann (voorzitter kwaliteitscommissie Cliëntenraad Academische Ziekenhuizen - CRAZ), prof. dr. Jan Maarten Schraagen (TNO), prof. dr. Michel Struys (afdelingshoofd anesthesiologie UMCG) en drs. ing. Paul J.M. van Zeijst (programmaleider Medische Technologie, Inspectie voor de Gezondheidszorg).

Ook werd de door Platform GRAS uitgegeven publicatie Vensters open. Heden, verleden en toekomst van de operatiekamer gepresenteerd. Het boek bevat de resultaten van de workshop: nieuwe gedachten en ontwerpfilosofieën, vervat in zeven ontwerpen en een serie essays die de opgave in de context plaatsen. Het eerste exemplaar is door initiatiefnemer Frans Jaspers, M.D. (lid Raad van Bestuur UMCG) en dr. Tini Hooymans (lid Raad van Bestuur TNO) aangeboden aan de directeur-generaal Curatieve Zorg, drs. Leon van Halder (Ministerie van VWS).